LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK
GESCHIEDENIS VAN HET VLIEGVELD VAN BRASSCHAAT
Naar aanleiding van mijn recent en bijzonder leerrijk bezoek aan het “Den Toren” museum op het vliegveld van Brasschaat leek het me interessant om de geschiedenis van het vliegveld een keer onder de loupe te nemen.
Hierna volgt een beknopte terugblik van het prille begin tot op heden.
Voor 1820 :
De “Brescaatsche Heide” zoals men deze plek in het verleden noemde was een grote heide waar weinig mensen woonden hoofdzakelijk omdat de onvruchtbare bodem niet geschikt was om gewassen te telen.
1820 :
Onder het goedkeurend oog van Koning Willem I der Nederlanden kreeg de heide op 25 april 1820 zijn eerste bestemming als oefenterrein voor het houden van schietoefeningen voor de artillerie.
1831 :
Na de Belgische Revolutie in 1830 legde Leopold I op 21 juli 1831 op het Koningsplein in Brussel de eed af als Koning der Belgen. Het Kamp van Brasschaat Polygoon werd dan ook één van de eerste thuisbasissen van het Belgische Leger.
1887 :
Naarmate de kanonnen verbeterden en hun reikwijdte groter werd had men nood aan betere middelen om de doeltreffendheid van het geschut in te schatten. Om de artillerie-waarnemers een beter zicht te geven werd een toren gebouwd, maar al snel bleek ook dat niet meer voldoende. De oplossing voor het probleem was de “lichter dan lucht” observatieballon.
In 1887 werd de “Werkers en- Luchtschipperscompagnie” in het leven geroepen en op het Brasschaatse terrein ontplooid, wat de prille start van de luchtvaartgeschiedenis op het Kamp van Brasschaat Polygoon betekende.
1910 :
Wegens de groeiende interesse van de Legerleiding in de luchtvaart wordt eind 1910 gestart met de aanleg van het eerste Belgische militaire vliegveld. Het eerste toestel dat er wordt aangekocht is een Farman.
De eerste vrijwilliger die aan de opleiding tot piloot begon betreft Luitenant Georges Nélis.
1911 :
Op 01 mei 1911 wordt de “School Militaire Luchtvaart” opgericht. De Werkers- en Luchtschipperscompagnie heeft beschikking over een Farman en een Aviator No2 (gift van Baron De Caters aan Koning Albert I die het overdraagt aan het leger).
1912 :
Op 12 september 1912 zorgen Luitenant Nélis en Luitenant Stellingwerf voor een Europese première. Voor de eerste keer wordt een gronddoel beschoten uit de lucht, deze “air to ground” operatie wordt succesvol afgerond.
1913 :
De zwaarder dan lucht en lichter dan lucht toestellen worden apart opgedeeld. De “zwaarder dan lucht” vloot wordt ingelijfd bij de “Luchtschipperscompagnie”. De vloot bestaat uit 4 smaldelen die in totaal 20 vliegtuigen telt, hoofdzakelijk van het type Farman.
1914 :
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werden 45 militaire piloten opgeleid in Brasschaat. Op 14 augustus 1914 verlaten de 4 smaldelen het vliegveld en wordt het van dan af nog maar sporadisch gebruikt.
1918 - 1940 :
Het vliegveld wordt gebruikt voor schietoefeningen en de opleiding van officieren tot waarnemers.
1940 - 1944 :
Het terrein wordt bezet door de Duitsers die er een kamp oprichten voor politieke gevangenen. 80 mensen zullen Braschaat niet overleven. Een monument in de onmiddellijke omgeving (thv de parking Licht-Vliegwezenlaan) werd opgericht ter herinnering en als eerbetoon aan deze slachtoffers. Occasioneel maakt de Luftwaffe gebruik van het vliegveld en opereert er met Henschel HS-126. De twee bunkers aan de rand van het vliegveld werden door de Duitsers gebouwd.
Op 4 mei 1944 wordt het vliegveld door de Canadezen bevrijd, nadat het door de wegtrekkende Duitse troepen onbruikbaar was gemaakt.
1944 - 1947 :
Op een deel van het terrein wordt een kamp gebouwd, deze keer om Duitse krijgsgevangen in onder te brengen. Er wordt besloten om het vliegveld terug in gebruik te nemen en klaar te maken voor de ontvangst van het 369 AOP smaldeel op Auster.
1948 :
Het 369 AOP Sqn wordt op 1 februari 1948 omgedoopt tot “15° Escadrille AOP”. (AOP = Air Observation Post)
Op 14 februari 1948 landde het eerste vliegtuig op Brasschaat, een Tiger Moth DH82a. Op 27 april 1948 komen de eerste Tailorcraft AOP-6 Austers toe en zullen in 1955 buiten dienst gesteld worden.
1949 :
Op 1 september 1949 worden de vlag en de tradities van het No 6 “Bee” squadron overgenomen. De eenheid werd gesticht in 1916 in Houtem en fungeerde als Observatie-squadron.
1950 :
Eerste samenwerking met de Rijkswacht.
1951 :
In 1951 (1949 ?) werd de Aeroclub van Brasschaat opgericht. Men vloog hoofdzakelijk met zelfbouwtoestellen en zweefvliegtuigen, sporadisch met motorvliegtuigen.
1952 :
De eerste kanarie-gele Pipers komen toe op Brasschaat, in totaal zouden er een 157-tal in gebruik worden genomen. Al gauw wordt de gele kleur verwijderd en vervangen door camouflage. De Pipers worden in 1970 uit dienst genomen.
1954 - 1956 :
Het 15° AOP squadron wordt het : “ Licht Vliegwezen “ van het Belgisch leger en wordt in 1956 opnieuw hernoemd tot 15° Opleidingssmaldeel Licht Vliegwezen.
1960 :
Op 7 oktober 1960 arriveren de eerste drie van de in totaal 12 Donier Do-27 op Brasschaat. De Do-27 wordt in maart 1977 uit dienst genomen. De toestellen totaliseerden 30.000 vlieguren zonder ook maar één fataal ongeval.
1961 :
De eerste Sud Aviation Alouette II helikopters komen toe op Brasschaat.
Ze zullen tot 2006 in dienst blijven.
1962 :
De verkeerstoren, huidig museum “Den Toren”, wordt in gebruik genomen.
1968 :
Het 15° Schoolescadrille Licht Vliegwezen stelt zes Alouette II helikopters met personeel ter beschikking van de Rijkswacht.
1973 :
De School van het Lichte Vliegwezen ontvangt drie Aerospatiale SA-330 Puma’s van de Rijkswacht. In 1992 wordt het Luchtsteundetachement van de Rijkswacht opgericht en ruilen de “Rijkswacht” gedetacheerde toestellen het Antwerpse Brasschaat voor Brusselse Melsbroek.
1976 :
Op 25 mei 1976 komt de eerste Britten Norman BN2A “Islander” van de 12 toe op het Brasschaatse vliegveld. De Islander wordt buiten dienst gesteld in 2004.
1992 :
Op 13 januari 1992 wordt de eerste van 46 Agusta A109BA aan de School van het Licht Vliegwezen geleverd. De Agusta’s zullen tot 2006 actief blijven op Brasschaat.
2003 :
Minister van Defensie André Flahaut beslist dat het Licht Vliegwezen een onderdeel wordt van de Luchtmacht (Luchtcomponent).
De huidige Wing Heli opereert op de vliegbasis van de 1° Wing in Bevekom (Beauvechain) met uitzondering van de Alouette III en de NH-90 NFH.
2006 - heden :
Eind mei 2006 komt er een einde aan de militaire activiteit op het vliegveld en wordt Brasschaat een burgervliegveld.
Momenteel hebben twee vliegclubs hun onderkomen op Brasschaat, de Brasschaatse Zweefclub (BZC) en de Motorvliegclub Brasschaat (MVCB). Beide clubs ressorteren onder één overkoepelende instantie zijnde de Koninklijke AeroClub Brasschaat (KACB).
Onder de vloot telt men een aantal Pipers die doen terugdenken aan een historische periode uit de rijke geschiedenis van het Vliegveld Kamp Brasschaat.
Bronnen : War Heritage Institute (voormalig Koninklijk Legermuseum Brussel), Daniel Brackx (Belgian Wings) en het museum "Den Toren". Met dank voor de onmisbare informatie die de basis vormt van dit beknopt overzicht.
(Tekst & Foto : Jef)
Klik op de foto hieronder en ontdek de (luchtvaart)geschiedenis van het vliegveld van Brasschaat.
Naar aanleiding van mijn recent en bijzonder leerrijk bezoek aan het “Den Toren” museum op het vliegveld van Brasschaat leek het me interessant om de geschiedenis van het vliegveld een keer onder de loupe te nemen.
Hierna volgt een beknopte terugblik van het prille begin tot op heden.
Voor 1820 :
De “Brescaatsche Heide” zoals men deze plek in het verleden noemde was een grote heide waar weinig mensen woonden hoofdzakelijk omdat de onvruchtbare bodem niet geschikt was om gewassen te telen.
1820 :
Onder het goedkeurend oog van Koning Willem I der Nederlanden kreeg de heide op 25 april 1820 zijn eerste bestemming als oefenterrein voor het houden van schietoefeningen voor de artillerie.
1831 :
Na de Belgische Revolutie in 1830 legde Leopold I op 21 juli 1831 op het Koningsplein in Brussel de eed af als Koning der Belgen. Het Kamp van Brasschaat Polygoon werd dan ook één van de eerste thuisbasissen van het Belgische Leger.
1887 :
Naarmate de kanonnen verbeterden en hun reikwijdte groter werd had men nood aan betere middelen om de doeltreffendheid van het geschut in te schatten. Om de artillerie-waarnemers een beter zicht te geven werd een toren gebouwd, maar al snel bleek ook dat niet meer voldoende. De oplossing voor het probleem was de “lichter dan lucht” observatieballon.
In 1887 werd de “Werkers en- Luchtschipperscompagnie” in het leven geroepen en op het Brasschaatse terrein ontplooid, wat de prille start van de luchtvaartgeschiedenis op het Kamp van Brasschaat Polygoon betekende.
1910 :
Wegens de groeiende interesse van de Legerleiding in de luchtvaart wordt eind 1910 gestart met de aanleg van het eerste Belgische militaire vliegveld. Het eerste toestel dat er wordt aangekocht is een Farman.
De eerste vrijwilliger die aan de opleiding tot piloot begon betreft Luitenant Georges Nélis.
1911 :
Op 01 mei 1911 wordt de “School Militaire Luchtvaart” opgericht. De Werkers- en Luchtschipperscompagnie heeft beschikking over een Farman en een Aviator No2 (gift van Baron De Caters aan Koning Albert I die het overdraagt aan het leger).
1912 :
Op 12 september 1912 zorgen Luitenant Nélis en Luitenant Stellingwerf voor een Europese première. Voor de eerste keer wordt een gronddoel beschoten uit de lucht, deze “air to ground” operatie wordt succesvol afgerond.
1913 :
De zwaarder dan lucht en lichter dan lucht toestellen worden apart opgedeeld. De “zwaarder dan lucht” vloot wordt ingelijfd bij de “Luchtschipperscompagnie”. De vloot bestaat uit 4 smaldelen die in totaal 20 vliegtuigen telt, hoofdzakelijk van het type Farman.
1914 :
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werden 45 militaire piloten opgeleid in Brasschaat. Op 14 augustus 1914 verlaten de 4 smaldelen het vliegveld en wordt het van dan af nog maar sporadisch gebruikt.
1918 - 1940 :
Het vliegveld wordt gebruikt voor schietoefeningen en de opleiding van officieren tot waarnemers.
1940 - 1944 :
Het terrein wordt bezet door de Duitsers die er een kamp oprichten voor politieke gevangenen. 80 mensen zullen Braschaat niet overleven. Een monument in de onmiddellijke omgeving (thv de parking Licht-Vliegwezenlaan) werd opgericht ter herinnering en als eerbetoon aan deze slachtoffers. Occasioneel maakt de Luftwaffe gebruik van het vliegveld en opereert er met Henschel HS-126. De twee bunkers aan de rand van het vliegveld werden door de Duitsers gebouwd.
Op 4 mei 1944 wordt het vliegveld door de Canadezen bevrijd, nadat het door de wegtrekkende Duitse troepen onbruikbaar was gemaakt.
1944 - 1947 :
Op een deel van het terrein wordt een kamp gebouwd, deze keer om Duitse krijgsgevangen in onder te brengen. Er wordt besloten om het vliegveld terug in gebruik te nemen en klaar te maken voor de ontvangst van het 369 AOP smaldeel op Auster.
1948 :
Het 369 AOP Sqn wordt op 1 februari 1948 omgedoopt tot “15° Escadrille AOP”. (AOP = Air Observation Post)
Op 14 februari 1948 landde het eerste vliegtuig op Brasschaat, een Tiger Moth DH82a. Op 27 april 1948 komen de eerste Tailorcraft AOP-6 Austers toe en zullen in 1955 buiten dienst gesteld worden.
1949 :
Op 1 september 1949 worden de vlag en de tradities van het No 6 “Bee” squadron overgenomen. De eenheid werd gesticht in 1916 in Houtem en fungeerde als Observatie-squadron.
1950 :
Eerste samenwerking met de Rijkswacht.
1951 :
In 1951 (1949 ?) werd de Aeroclub van Brasschaat opgericht. Men vloog hoofdzakelijk met zelfbouwtoestellen en zweefvliegtuigen, sporadisch met motorvliegtuigen.
1952 :
De eerste kanarie-gele Pipers komen toe op Brasschaat, in totaal zouden er een 157-tal in gebruik worden genomen. Al gauw wordt de gele kleur verwijderd en vervangen door camouflage. De Pipers worden in 1970 uit dienst genomen.
1954 - 1956 :
Het 15° AOP squadron wordt het : “ Licht Vliegwezen “ van het Belgisch leger en wordt in 1956 opnieuw hernoemd tot 15° Opleidingssmaldeel Licht Vliegwezen.
1960 :
Op 7 oktober 1960 arriveren de eerste drie van de in totaal 12 Donier Do-27 op Brasschaat. De Do-27 wordt in maart 1977 uit dienst genomen. De toestellen totaliseerden 30.000 vlieguren zonder ook maar één fataal ongeval.
1961 :
De eerste Sud Aviation Alouette II helikopters komen toe op Brasschaat.
Ze zullen tot 2006 in dienst blijven.
1962 :
De verkeerstoren, huidig museum “Den Toren”, wordt in gebruik genomen.
1968 :
Het 15° Schoolescadrille Licht Vliegwezen stelt zes Alouette II helikopters met personeel ter beschikking van de Rijkswacht.
1973 :
De School van het Lichte Vliegwezen ontvangt drie Aerospatiale SA-330 Puma’s van de Rijkswacht. In 1992 wordt het Luchtsteundetachement van de Rijkswacht opgericht en ruilen de “Rijkswacht” gedetacheerde toestellen het Antwerpse Brasschaat voor Brusselse Melsbroek.
1976 :
Op 25 mei 1976 komt de eerste Britten Norman BN2A “Islander” van de 12 toe op het Brasschaatse vliegveld. De Islander wordt buiten dienst gesteld in 2004.
1992 :
Op 13 januari 1992 wordt de eerste van 46 Agusta A109BA aan de School van het Licht Vliegwezen geleverd. De Agusta’s zullen tot 2006 actief blijven op Brasschaat.
2003 :
Minister van Defensie André Flahaut beslist dat het Licht Vliegwezen een onderdeel wordt van de Luchtmacht (Luchtcomponent).
De huidige Wing Heli opereert op de vliegbasis van de 1° Wing in Bevekom (Beauvechain) met uitzondering van de Alouette III en de NH-90 NFH.
2006 - heden :
Eind mei 2006 komt er een einde aan de militaire activiteit op het vliegveld en wordt Brasschaat een burgervliegveld.
Momenteel hebben twee vliegclubs hun onderkomen op Brasschaat, de Brasschaatse Zweefclub (BZC) en de Motorvliegclub Brasschaat (MVCB). Beide clubs ressorteren onder één overkoepelende instantie zijnde de Koninklijke AeroClub Brasschaat (KACB).
Onder de vloot telt men een aantal Pipers die doen terugdenken aan een historische periode uit de rijke geschiedenis van het Vliegveld Kamp Brasschaat.
Bronnen : War Heritage Institute (voormalig Koninklijk Legermuseum Brussel), Daniel Brackx (Belgian Wings) en het museum "Den Toren". Met dank voor de onmisbare informatie die de basis vormt van dit beknopt overzicht.
(Tekst & Foto : Jef)
Klik op de foto hieronder en ontdek de (luchtvaart)geschiedenis van het vliegveld van Brasschaat.
