LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK
WAT WAS BIJ DE EERSTE PILOTEN HET NUT VAN DE ZIJDEN SJAAL ?

Het dragen van de zijden sjaal door piloten was vroeger geen modeverschijnsel maar een bittere noodzaak. Het was niet alleen mooi om te zien wapperen in de wind, het had wel degelijk eenn functie voor deze piloten van het eerste uur.
Omwille van het feit dat de rotatiemotoren in de toenmalige vliegtuigen uit de periode rond Wereloorlog I enorm veel olie verloren, was het de piloot erachter die het goedje op zich kreeg. Het eerste doel van de sjaal was dan ook om de olie van de glazen van de vliegbril af te vegen en neus en mond te beschermen tegen de olie.
Een tweede reden waarom men een zijden sjaal droeg was ter voorkoming van het openschuren van het nekvel. Door de koude (hoe hoger hoe kouder - zeker in een open cockpit) en het constant afzoeken van het luchtruim naar vijandelijke toestellen kwam de piloot in de nek open te liggen. Het gebruik van het zijden sjaaltje voorkwam voor een groot deel dit ongemak.
Dank zij Kolonel-Vlieger or Jacques "Red" Dewaelheyns, voormalig leader van de Red Devils op Fouga Magister seizoen 1965 - 1966 kon ik deze rubriek verder aanpassen. "Red" vertelde mij hetgeen volgt :
“ De jachtpiloten ten tijde van wereldoorlog 1940 - 1945 maakten ook handig gebruik van een sjaal. Ditmaal deed het dienst als "G"-suit (drukpak) avant la lettre. Wanneer zij betrokken raakten in een "dogfight" - duel tussen twee of meerdere jachtvliegtuigen - hadden zij de gewoonte een sjaaltje (... het kon indertijd zelfs een nylon kous van een vrouw zijn ...) heel dicht rond hun nek te binden. hierdoor werd er vermeden dat het bloed te vlug naar beneden in het lichaam zou vloeien om een black-out te vermijden. Zo kwamen er allerhande soorten sjaaltjes in gebruik,  iets dat tot op heden nog leeft.”
"Red" heeft naar eigen zeggen zelf het sjaaltje nog gebruikt toen hij op Spitfire en Meteor vloog, toen bestond het drukpak (G-suit) immers nog niet.
Van harte dank aan Jacques "Red" Dewaelheyns om mij deze informatie over te maken.

Kort ter informatie :

Een black-out is het "zwart worden" voor de ogen - tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen of het bewustzijn - door toedoen van het bloed dat wegtrekt uit de hersenen.
Een red-out is het tegenovergestelde, het wordt rood voor de ogen omwille van teveel bloed dat naar de hersenen vloeit.
De black-out komt voor bij positieve versnellingen ( toename zwaartekracht) een red-out bij negatieve versnellingen.
Zo spreekt men bv van een piloot die met zijn toestel 6 G's trekt - dit wil in dit geval zeggen dat de piloot 6 x de kracht van zijn eigen gewicht ondervonden heeft.
Een G-suit of drukpak is een kledingsstuk, een broek in feite, die zich automatisch oppompt wanneer de piloot G-krachten trekt. Het G-pak wordt met een slangetjes aan het vliegtuig geconnecteerd en blaast zich op in functie van de hoeveelheid G's de piloot trekt.

(Artikel en foto's : Jef)