LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK
VLIEGTUIGNAMEN
Vliegtuigen worden meestal geïdentificeerd aan de hand van de meest onmogelijke combinaties van cijfers, letters en namen. Namen zijn het makkelijkst te onthouden, maar zorgen soms ook voor verwarring of controverse. Enkele voorbeelden :
- De gebroeders Wright noemden hun eerste gemotoriseerde vliegtuigen “Flyer” (letterlijk : vlieger). Niet slecht gevonden… vergeten we niet dat er op dat moment wel geëxperimenteerd werd met vliegende tuigen maar dat de hele woordenschat die hiermee verband hield nog moest uitgevonden worden.
- Eén van de belangrijke concurrenten van de gebroeders Wright was de astronoom Samuel Pierpont Langley. Zijn experimenten met een vliegende machine vanaf een aangepaste woonboot op de Potomac rivier eindigden steevast in een nat pak voor de onfortuinlijke piloot. Grappig genoeg noemde hij zijn vliegtuigen “Aerodrome”, een term die naderhand zou gebruikt worden voor elk terrein of watervlak dat gebruikt werd voor het opstijgen of landen van vliegtuigen. Langley’s benaming Aerodrome was een niet helemaal geslaagde samenstelling gebaseerd op het Griekse aero (lucht) en drome (o.a. loper, maar ook het terrein waarop “loop” wedstrijden worden gehouden).
- De voorloper van de Avro Anson, de Avro 652, werd in slechts 2 exemplaren gebouwd voor Imperial Airways. Het eerste toestel droeg de naam Avalon, het tweede was de Avatar. Of het volgende verhaal authentiek is dan wel tot de urban legends behoort kan ik niet bevestigen, maar er wordt verteld dat een ernstig probleem optrad bij een bezoek aan een niet nader genoemd Oost-Europees land. Avatar zou in één van de plaatselijke talen een behoorlijk schunnig scheldwoord zijn wat voor de nodige consternatie zorgde bij het luchthavenpersoneel. Met borstel en verf werd de naam, die duidelijk op de neus van het toestel was aangebracht, herleid tot “Ava”. Diplomatieke crisis net op tijd vermeden ! Waarheid of niet, het blijft een feit dat de op het toestel geschilderde naam Avatar ingekort werd tot zijn eerste 3 letters.
- De Cessna T303 Crusader is niet meteen het meest bekende toestel van deze Amerikaanse vliegtuigbouwer. Oorspronkelijk werd het gelanceerd als de T303 Clipper. Het leverde Cessna een gerechtelijk dispuut op met de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij PanAm (ondertussen al enkele malen failliet verklaard en weer heropgestart maar op dat moment nog alive and kicking). PanAm had de benaming Clipper namelijk als handelsmerk gedeponeerd, en gebruikte dit op vrijwel al haar toestellen, die een naam kregen beginnend met Clipper, bv. “Clipper Gem of the Ocean” of “Clipper Juan T. Trippe” (allebei Boeing 747’s). Cessna verloor het pleit en herdoopte de T303 als Crusader. Gelukkig zag Ling-Temco-Vought hierin geen bezwaar, want ook de F8U jager heette Crusader…
- Een toestel dat iedere vliegtuigliefhebber op het zicht herkent is zonder twijfel de Harvard. Of moeten we zeggen : Texan, SNJ, T-6, AT-6, AT-16 ? Laat ons eens kijken waar al die benamingen vandaan komen.
Het USAAC bestelde een Advanced Trainer bij de firma North American, de 6e in de reeks advanced trainers in militaire dienst in de US, vandaar de benaming AT-6. Omdat het ook gebruikelijk was toestellen een naam te geven, werd de volledige benaming AT-6 Texan. Na de 2e Wereldoorlog werden de verschillende categorieën trainers (BT = Basic Trainer, BC = Basic Combat Trainer, AT = Advanced Trainer) samengevoegd in één algemene groep trainers… AT-6 werd T-6. Tijdens de 2e Wereldoorlog had Amerika een groot aantal AT-6 toestellen aan de RAF geleverd, maar aangezien die een eigen systeem van naamgeving hadden werd de AT-6 Texan in het Verenigd Koninkrijk de Harvard genoemd. Ook de US Navy zag wel iets in deze trainer en nam het toestel in dienst onder de benaming SNJ. Elke letter heeft hierbij een eigen betekenis : S = Scout, N = trainer (SN kan dus geïnterpreteerd worden als advanced trainer) en J= North American. Tenslotte vermelden we nog de toestellen die onder licentie vervaardigd werden in Canada bij de firma Noorduyn : deze toestellen kregen de benaming AT-16ND. Verwarrend ? O ja ! Als het een troost mag zijn, uiterlijk zijn de verschillen tussen al deze varianten (en hun sub varianten) niet erg groot, en iedereen weet waarover we praten als we de termen Harvard, Texan of SNJ al dan niet correct gebruiken.
- Niet direct problematisch maar misschien wel leuk om weten : de F-16 zou oorspronkelijk Condor gedoopt worden, maar uiteindelijk werd het Fighting Falcon. Aanvankelijk werd de F-16 in de pers trouwens dikwijls de “Electric Jet” genoemd, een bijnaam die niet lang stand hield aangezien zowat alle volgende gevechtsvliegtuigen hierop aanspraak konden maken.
- Om op hetzelfde elan verder te gaan : de Airbus A400M werd bij aanvang Grizzly genoemd, maar uiteindelijk werd het een veel bravere naam : Atlas.
- Sommige vliegtuigen, vooral militaire, worden soms nog voorzien van onofficiële bijnamen, dikwijls humoristisch bedoeld en gewoonlijk verwijzend naar een specifieke eigenschap van het toestel. Zo staat de Boeing B-52 bommenwerper algemeen bekend als de “BUFF” (Big Ugly Fat Fella, al wordt het laatste woordje soms vervangen door een schunnigere versie). Ongeveer op dezelfde wijze kreeg de A-7 Corsair II bekendheid als de “SLUF” (Short Little Ugly Fella). De F-101 Voodoo kreeg dan weer als koosnaampje “One-Oh-Wonder”, een fonetische aanpassing van de 101 (One-Oh-One) in zijn USAF typebenaming. Om evidente redenen (let maar op de vorm van de romp !) werd de Piasecki/Vertol H-21 transporthelikopter als snel de “Flying Banana” gedoopt. De Bell UH-1 heli werd dan weer de “Huey” genoemd (de fonetische vorm van “UH” in zijn officiele US Army typebenaming) en deze bijnaam werd op korte tijd een “echte” naam die zelfs door fabrikant Bell werd gehanteerd. En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan...
(Tekst en foto’s : Guido Van Roy)
Klik op de foto hieronder voor enkele beelden van de vernoemde toestellen.
Vliegtuigen worden meestal geïdentificeerd aan de hand van de meest onmogelijke combinaties van cijfers, letters en namen. Namen zijn het makkelijkst te onthouden, maar zorgen soms ook voor verwarring of controverse. Enkele voorbeelden :
- De gebroeders Wright noemden hun eerste gemotoriseerde vliegtuigen “Flyer” (letterlijk : vlieger). Niet slecht gevonden… vergeten we niet dat er op dat moment wel geëxperimenteerd werd met vliegende tuigen maar dat de hele woordenschat die hiermee verband hield nog moest uitgevonden worden.
- Eén van de belangrijke concurrenten van de gebroeders Wright was de astronoom Samuel Pierpont Langley. Zijn experimenten met een vliegende machine vanaf een aangepaste woonboot op de Potomac rivier eindigden steevast in een nat pak voor de onfortuinlijke piloot. Grappig genoeg noemde hij zijn vliegtuigen “Aerodrome”, een term die naderhand zou gebruikt worden voor elk terrein of watervlak dat gebruikt werd voor het opstijgen of landen van vliegtuigen. Langley’s benaming Aerodrome was een niet helemaal geslaagde samenstelling gebaseerd op het Griekse aero (lucht) en drome (o.a. loper, maar ook het terrein waarop “loop” wedstrijden worden gehouden).
- De voorloper van de Avro Anson, de Avro 652, werd in slechts 2 exemplaren gebouwd voor Imperial Airways. Het eerste toestel droeg de naam Avalon, het tweede was de Avatar. Of het volgende verhaal authentiek is dan wel tot de urban legends behoort kan ik niet bevestigen, maar er wordt verteld dat een ernstig probleem optrad bij een bezoek aan een niet nader genoemd Oost-Europees land. Avatar zou in één van de plaatselijke talen een behoorlijk schunnig scheldwoord zijn wat voor de nodige consternatie zorgde bij het luchthavenpersoneel. Met borstel en verf werd de naam, die duidelijk op de neus van het toestel was aangebracht, herleid tot “Ava”. Diplomatieke crisis net op tijd vermeden ! Waarheid of niet, het blijft een feit dat de op het toestel geschilderde naam Avatar ingekort werd tot zijn eerste 3 letters.
- De Cessna T303 Crusader is niet meteen het meest bekende toestel van deze Amerikaanse vliegtuigbouwer. Oorspronkelijk werd het gelanceerd als de T303 Clipper. Het leverde Cessna een gerechtelijk dispuut op met de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij PanAm (ondertussen al enkele malen failliet verklaard en weer heropgestart maar op dat moment nog alive and kicking). PanAm had de benaming Clipper namelijk als handelsmerk gedeponeerd, en gebruikte dit op vrijwel al haar toestellen, die een naam kregen beginnend met Clipper, bv. “Clipper Gem of the Ocean” of “Clipper Juan T. Trippe” (allebei Boeing 747’s). Cessna verloor het pleit en herdoopte de T303 als Crusader. Gelukkig zag Ling-Temco-Vought hierin geen bezwaar, want ook de F8U jager heette Crusader…
- Een toestel dat iedere vliegtuigliefhebber op het zicht herkent is zonder twijfel de Harvard. Of moeten we zeggen : Texan, SNJ, T-6, AT-6, AT-16 ? Laat ons eens kijken waar al die benamingen vandaan komen.
Het USAAC bestelde een Advanced Trainer bij de firma North American, de 6e in de reeks advanced trainers in militaire dienst in de US, vandaar de benaming AT-6. Omdat het ook gebruikelijk was toestellen een naam te geven, werd de volledige benaming AT-6 Texan. Na de 2e Wereldoorlog werden de verschillende categorieën trainers (BT = Basic Trainer, BC = Basic Combat Trainer, AT = Advanced Trainer) samengevoegd in één algemene groep trainers… AT-6 werd T-6. Tijdens de 2e Wereldoorlog had Amerika een groot aantal AT-6 toestellen aan de RAF geleverd, maar aangezien die een eigen systeem van naamgeving hadden werd de AT-6 Texan in het Verenigd Koninkrijk de Harvard genoemd. Ook de US Navy zag wel iets in deze trainer en nam het toestel in dienst onder de benaming SNJ. Elke letter heeft hierbij een eigen betekenis : S = Scout, N = trainer (SN kan dus geïnterpreteerd worden als advanced trainer) en J= North American. Tenslotte vermelden we nog de toestellen die onder licentie vervaardigd werden in Canada bij de firma Noorduyn : deze toestellen kregen de benaming AT-16ND. Verwarrend ? O ja ! Als het een troost mag zijn, uiterlijk zijn de verschillen tussen al deze varianten (en hun sub varianten) niet erg groot, en iedereen weet waarover we praten als we de termen Harvard, Texan of SNJ al dan niet correct gebruiken.
- Niet direct problematisch maar misschien wel leuk om weten : de F-16 zou oorspronkelijk Condor gedoopt worden, maar uiteindelijk werd het Fighting Falcon. Aanvankelijk werd de F-16 in de pers trouwens dikwijls de “Electric Jet” genoemd, een bijnaam die niet lang stand hield aangezien zowat alle volgende gevechtsvliegtuigen hierop aanspraak konden maken.
- Om op hetzelfde elan verder te gaan : de Airbus A400M werd bij aanvang Grizzly genoemd, maar uiteindelijk werd het een veel bravere naam : Atlas.
- Sommige vliegtuigen, vooral militaire, worden soms nog voorzien van onofficiële bijnamen, dikwijls humoristisch bedoeld en gewoonlijk verwijzend naar een specifieke eigenschap van het toestel. Zo staat de Boeing B-52 bommenwerper algemeen bekend als de “BUFF” (Big Ugly Fat Fella, al wordt het laatste woordje soms vervangen door een schunnigere versie). Ongeveer op dezelfde wijze kreeg de A-7 Corsair II bekendheid als de “SLUF” (Short Little Ugly Fella). De F-101 Voodoo kreeg dan weer als koosnaampje “One-Oh-Wonder”, een fonetische aanpassing van de 101 (One-Oh-One) in zijn USAF typebenaming. Om evidente redenen (let maar op de vorm van de romp !) werd de Piasecki/Vertol H-21 transporthelikopter als snel de “Flying Banana” gedoopt. De Bell UH-1 heli werd dan weer de “Huey” genoemd (de fonetische vorm van “UH” in zijn officiele US Army typebenaming) en deze bijnaam werd op korte tijd een “echte” naam die zelfs door fabrikant Bell werd gehanteerd. En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan...
(Tekst en foto’s : Guido Van Roy)
Klik op de foto hieronder voor enkele beelden van de vernoemde toestellen.
