LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK
FELIX “NADAR” TOURNACHON : BALLONVAART & NADARS
Nadarhekkens… onvermijdelijk bij gelijk welk evenement maar een noodzakelijk “kwaad” bij elke opendeur of airshow gezien vanuit het oogpunt van de vliegtuigfotografen onder ons. Weinigen vermoeden echter dat de oorsprong van “de nadars” teruggaat tot 1864 en zowel gelinkt is aan de luchtvaart als aan België.
De Fransman Gaspard-Félix, kortweg Félix Tournachon (5 april 1820 - 20 maart 1910) probeerde beroepsmatig aan de kost te komen als karikaturist, schrijver, journalist en uiteindelijk, vanaf 1853, als fotograaf. Het is vooral in die laatste hoedanigheid dat hij later naam maakte door zowat alle bekende figuren uit de Franse kunstwereld (schilders, schrijvers, ...) van de 2e helft van de 19e eeuw te fotograferen. Onder vrienden gebruikte hij vaak een taaltje waarbij hij zoveel mogelijk woorden op “dar” liet eindigen. Hierdoor kreeg hij al snel de bijnaam Félix Tournadar, later afgekort tot Nadar. Zijn spotnaam gebruikte hij daarna als pseudoniem bij zijn werk als journalist/fotograaf.
Félix maakte het begin van de luchtvaart middels luchtballonnen mee en patenteerde in 1855 een werkwijze om via luchtfoto’s nauwkeurige kaarten te maken… alleen was op dat ogenblik nog niemand op het idee gekomen luchtfoto’s te nemen. Vergeten we trouwens niet dat een toenmalige fotocamera een omvangrijke en zware last vormde, met eveneens zware en kwetsbare glasplaatnegatieven. Het was wachten tot 1858 toen Félix Tournachon er in slaagde de allereerste luchtfoto ooit te nemen vanuit de mand van een luchtballon. Het succes dat hij daarbij oogstte zette hem aan om een eigen luchtballon te laten bouwen door de Franse ballonvaarder Eugène Godard. Het gevaarte, maar liefst 40m hoog, kreeg de toepasselijke naam Le Géant.
Op 26 september 1864 was Nadar met Le Géant te gast in de Brusselse Kruidtuin. Doordat Nadar bij eerdere ballonvluchten had ondervonden hoe opdringerig het massaal opgekomen publiek kon zijn in de buurt van de ballonmand werden houten dranghekkens in een wijde boog rondom Le Géant geplaatst. Hier wijken de versies in de geschiedschrijving uiteen. Sommigen beweren dat het de toenmalige Brusselse burgemeester Jules Anspach was die de bekende in elkaar hakende dranghekkens bedacht en speciaal voor deze gelegenheid liet bouwen, andere (vooral Franse) bronnen beweren dat het Nadar zelf was die deze barrières uitvond. Hoe het ook zij, vanaf dat moment werd dit type van dranghekkens in België bekend als “nadarhekkens” of kortweg “nadar”. Er wordt trouwens beweerd dat monsieur Nadar, Félix Tournachon dus, protest zou aangetekend hebben (afhankelijk van de bron respectievelijk bij de Brusselse burgemeester, bij een krant, of zelfs bij de koning) tegen het gebruik van zijn pseudoniem in verband met deze vrijheidsbeperkende afsluitingen. Zonder succes overigens, voor ons Belgen blijven de dranghekkens steevast bekend als “nadars”.
Opvallend genoeg zijn de nadarhekkens buiten België helemaal niet als dusdanig bekend. In Frankrijk zijn het “barrières de contrôle”, “barrières anti-foule”, “barrières de police” of “barrières Vauban”. In het Engels spreekt men van “crowd control barriers” of “French barriers”.
Dat deze dranghekkens vanaf hun eerste houten uitvoeringen tot de hedendaagse aluminium of kunststof exemplaren hun nut bewezen hebben zal duidelijk zijn. Een evenement zonder dergelijke afsluitingen is gewoon ondenkbaar, de nadars vormen nu eenmaal een duidelijke scheidingslijn tussen publiek toegankelijke en ontoegankelijke zones. Op luchtvaartevenementen zijn de dranghekkens een efficiënte manier om vliegtuigen te beveiligen tegen al te enthousiaste handen (of voeten) van bezoekers. Jammer genoeg, en soms kan het gewoon niet anders, wordt de vliegtuigfotograaf daardoor regelmatig geconfronteerd met het feit dat net dat ene unieke vliegtuig niet of niet goed te fotograferen is omdat het schuil gaat achter de nadars. De fotopagina illustreert wat we bedoelen…
(Bronnen : Wikipedia, diverse websites, eigen documentatie, Musée Carnavalet - Paris)
(Tekst en foto’s : Guido Van Roy)
Klik op onderstaande foto van de “Géant” (foto Frères Ghémar: n.a.v. de derde vlucht in Brussel dd 26/09/1864) voor de fotopagina bij dit artikel.
Nadarhekkens… onvermijdelijk bij gelijk welk evenement maar een noodzakelijk “kwaad” bij elke opendeur of airshow gezien vanuit het oogpunt van de vliegtuigfotografen onder ons. Weinigen vermoeden echter dat de oorsprong van “de nadars” teruggaat tot 1864 en zowel gelinkt is aan de luchtvaart als aan België.
De Fransman Gaspard-Félix, kortweg Félix Tournachon (5 april 1820 - 20 maart 1910) probeerde beroepsmatig aan de kost te komen als karikaturist, schrijver, journalist en uiteindelijk, vanaf 1853, als fotograaf. Het is vooral in die laatste hoedanigheid dat hij later naam maakte door zowat alle bekende figuren uit de Franse kunstwereld (schilders, schrijvers, ...) van de 2e helft van de 19e eeuw te fotograferen. Onder vrienden gebruikte hij vaak een taaltje waarbij hij zoveel mogelijk woorden op “dar” liet eindigen. Hierdoor kreeg hij al snel de bijnaam Félix Tournadar, later afgekort tot Nadar. Zijn spotnaam gebruikte hij daarna als pseudoniem bij zijn werk als journalist/fotograaf.
Félix maakte het begin van de luchtvaart middels luchtballonnen mee en patenteerde in 1855 een werkwijze om via luchtfoto’s nauwkeurige kaarten te maken… alleen was op dat ogenblik nog niemand op het idee gekomen luchtfoto’s te nemen. Vergeten we trouwens niet dat een toenmalige fotocamera een omvangrijke en zware last vormde, met eveneens zware en kwetsbare glasplaatnegatieven. Het was wachten tot 1858 toen Félix Tournachon er in slaagde de allereerste luchtfoto ooit te nemen vanuit de mand van een luchtballon. Het succes dat hij daarbij oogstte zette hem aan om een eigen luchtballon te laten bouwen door de Franse ballonvaarder Eugène Godard. Het gevaarte, maar liefst 40m hoog, kreeg de toepasselijke naam Le Géant.
Op 26 september 1864 was Nadar met Le Géant te gast in de Brusselse Kruidtuin. Doordat Nadar bij eerdere ballonvluchten had ondervonden hoe opdringerig het massaal opgekomen publiek kon zijn in de buurt van de ballonmand werden houten dranghekkens in een wijde boog rondom Le Géant geplaatst. Hier wijken de versies in de geschiedschrijving uiteen. Sommigen beweren dat het de toenmalige Brusselse burgemeester Jules Anspach was die de bekende in elkaar hakende dranghekkens bedacht en speciaal voor deze gelegenheid liet bouwen, andere (vooral Franse) bronnen beweren dat het Nadar zelf was die deze barrières uitvond. Hoe het ook zij, vanaf dat moment werd dit type van dranghekkens in België bekend als “nadarhekkens” of kortweg “nadar”. Er wordt trouwens beweerd dat monsieur Nadar, Félix Tournachon dus, protest zou aangetekend hebben (afhankelijk van de bron respectievelijk bij de Brusselse burgemeester, bij een krant, of zelfs bij de koning) tegen het gebruik van zijn pseudoniem in verband met deze vrijheidsbeperkende afsluitingen. Zonder succes overigens, voor ons Belgen blijven de dranghekkens steevast bekend als “nadars”.
Opvallend genoeg zijn de nadarhekkens buiten België helemaal niet als dusdanig bekend. In Frankrijk zijn het “barrières de contrôle”, “barrières anti-foule”, “barrières de police” of “barrières Vauban”. In het Engels spreekt men van “crowd control barriers” of “French barriers”.
Dat deze dranghekkens vanaf hun eerste houten uitvoeringen tot de hedendaagse aluminium of kunststof exemplaren hun nut bewezen hebben zal duidelijk zijn. Een evenement zonder dergelijke afsluitingen is gewoon ondenkbaar, de nadars vormen nu eenmaal een duidelijke scheidingslijn tussen publiek toegankelijke en ontoegankelijke zones. Op luchtvaartevenementen zijn de dranghekkens een efficiënte manier om vliegtuigen te beveiligen tegen al te enthousiaste handen (of voeten) van bezoekers. Jammer genoeg, en soms kan het gewoon niet anders, wordt de vliegtuigfotograaf daardoor regelmatig geconfronteerd met het feit dat net dat ene unieke vliegtuig niet of niet goed te fotograferen is omdat het schuil gaat achter de nadars. De fotopagina illustreert wat we bedoelen…
(Bronnen : Wikipedia, diverse websites, eigen documentatie, Musée Carnavalet - Paris)
(Tekst en foto’s : Guido Van Roy)
Klik op onderstaande foto van de “Géant” (foto Frères Ghémar: n.a.v. de derde vlucht in Brussel dd 26/09/1864) voor de fotopagina bij dit artikel.
