LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK
OVERVIEW 55 YEARS SIAI-MARCHETTI IN THE BELGIAN AIR FORCE
Naar aanleiding van het artikel met betrekking tot 55 jaar Marchetti en End of Season 2024 van het Red Devils display Team (zie hier) bieden wij u met dit artikel het beloofde overzicht aan van de 55-jarige loopbaan van het lestoestel in dienst van de Belgische Luchtcomponent.
Onze luchtmacht kan er prat op gaan over elementaire lesvliegtuigen met zowat wereldwijd de meeste jaren dienst te beschikken. 55 jaar gebruik, voor een lesvliegtuig dat onvermijdelijk zwaar op de proef wordt gesteld onder de onervaren handen van leerling-piloten, wie doet beter ?
De Belgische luchtmacht had vanaf halfweg de jaren 1960 dringend behoefte aan een vervanger voor de verouderde SV-4B’s, die meer en meer ouderdomskwaaltjes begonnen te vertonen. In 1968 viel de keuze op de Italiaanse SF-260, gebouwd door Siai-Marchetti. Dit raspaardje, soms ook “Ferrari of the Sky” genoemd, was eigenlijk het enige vliegtuig dat volledig voldeed aan het door de luchtmacht uitgevaardigde lastenboek. De andere kandidaten (Beagle Pup, SIAT/MBB 223 Flamingo, Stampe-Renard SR.7 en Saab S.91 Safir) beantwoordden met uitzondering van de Saab Safir bijvoorbeeld niet aan de eis van een intrekbaar onderstel. Siai-Marchetti mocht zich verheugen op een Belgische bestelling voor 36 stuks van hun SF-260.
De eerste vlucht van onze eerste “Marchetti”, Siai-Marchetti serienummer 10-01, vond plaats op 11 juli 1969. De volledige typeaanduiding luidde SF-260MB : S voor bouwer Siai-Marchetti, F voor ontwerper Stelio Frati, 260 voor het motorvermogen in pk, M voor Military, B voor Belgium. Als Belgische militaire registratie werd ST-01 toegekend. Het toestel werd in Italië uitvoerig getest en arriveerde als eerste SF-260MB in België in de loop van november 1969. Het laatste toestel, ST-36 met serienummer 10-36, werd afgeleverd in juni 1971.
De SF-260MB’s werden geleverd in een camouflage kleurenschema (donkergroen en aardebruin bovenaan, wit onderaan) met enkele oranjerode accenten : wingtiptanks, voorkant motorkap, band rondom de romp net voor het kielvlak. De eerste solodemonstraties werden verzorgd door Cdt Vl Siccard, die hiervoor de ST-08 gebruikte, met ST-10 als reserve. Om zijn vliegtuig wat meer kleur en zichtbaarheid te verschaffen werd het kielvlak en een gedeelte van de onderkant van de motorkap oranjerood geverfd. Geleidelijk aan werden de andere Marchetti’s tevens van het gekleurde kielvlak voorzien. Vanaf circa 1986 werd op de meeste SF-260’s onderaan het motorcompartiment een haaienbek aangebracht. 3-kleurige camouflage (aardebruin en 2 tinten groen) begon vanaf 1991 op te duiken. Het was wachten tot 1999 om weer een verandering in kleur te zien. Bij wijze van proef werd ST-34 wit geverfd terwijl ST-44 een kanariegele kleur kreeg aangemeten, met voor beide toestellen bij wijze van contrast een aantal rode elementen. Het geel/rode kleurenschema werd weerhouden voor de hele vloot, vanaf dan verliet elk toestel na een grote onderhoudsbeurt de hangar in de nieuwe kleuren. De laatste jaren worden de SF-260MB’s na een grote onderhoudsbeurt stelselmatig in het standaard Red Devils kleurenschema gezet (rood met de Belgische tricolore onder de vleugels en op het kielvlak).
Zoals al aangehaald worden lesvliegtuigen, zeker de toestellen die in het begin van de opleiding gebruikt worden, soms nogal ruw behandeld door leerling-piloten die weliswaar de beste bedoelingen hebben maar bepaalde zaken soms verkeerd inschatten. Onze Marchetti’s waren dus regelmatig betrokken bij incidenten waarbij de toestellen schade opliepen, en jammer genoeg ook bij enkele (soms fatale) crashes die tot het afschrijven van het vliegtuig in kwestie leidde. Na 20 jaar dienst was het aantal vliegwaardige Marchetti’s in die mate afgenomen dat er een behoefte ontstond aan bijkomende toestellen.
In december 1990 werd dan ook een bestelling voor 9 SF-260’s onderschreven. Siai-Marchetti was inmiddels opgegaan in de Agusta-groep en de SF-260M was intussen geëvolueerd naar de moderner uitgeruste SF-260D.
De eerste Agusta SF-260D, militaire registratie ST-40 en serienummer 840, arriveerde in België in februari 1992 terwijl de laatste, met registratie ST-48 en serienummer 848, in juni 1992 in dienst werd genomen. Zoals de praktijk aantoonde was de nieuwe variant minder geschikt voor het aerobatic-gedeelte van de opleiding maar superieur bij de opleiding voor instrumentenvlucht (IFR).
De SF-260D’s werden net als hun voorgangers geleverd in een 2-kleurige camouflage (aardebruin en donkergroen bovenaan, wit onderaan). Het camouflagepatroon verschilde echter van dat van de SF-260MB’s, onder andere door de gegolfde scheiding tussen de kleuren bovenaan en onderaan. Zoals de SF-260MB’s (“Mike” in luchtmacht jargon) kwamen de SF-260D’s (“Delta”) vanaf 1999 in aanmerking voor het nieuwe kanariegele kleurenschema. Vanaf 2014 doken de eerste toestellen op in het voor de SF-260D finale grijze kleurenschema.
4 Demoteams hebben over de jaren heen onze Belgische SF-260’s aan het publiek getoond op diverse airshows doorheen gans Europa : de Swallows (1973-1981), New Swallows (1995-1997), Hardship Red (2009-2010), Red Devils (2011-2025). Elk team zorgde door het aanbrengen van afwijkende kleuraccenten of een eigen kleurenschema voor extra herkenbaarheid in de lucht.
In de loop van zijn 55 dienstjaren kregen enkele Marchetti’s speciale kleuren ter gelegenheid van één of andere gebeurtenis :
- ST-24 (1990), zwart/geel/rood, 20 jaar SF-260 in de Belgische Luchtmacht.
- ST-12 (1995), wit/blauw/zwart, 25 jaar SF-260 en 45 jaar basis Goetsenhoven.
- ST-22, ST-33 en ST-35 (1996), lauwerenkrans op de romp van de blauwe toestellen van de New Swallows, 50 jaar Belgische Luchtmacht.
- ST-36 (1999), rood/wit, 30 jaar SF-260.
- ST-20 (2003), aangepast kanariegeel kleurenschema, 250000 vlieguren van de SF-260 in de Belgische Luchtmacht.
- ST-35 (2005), standaard kanariegeel kleurenschema met logo op de staart, 35 jaar SF-260.
- ST-30 (2009), wit/donkerblauw, 300000 vlieguren SF-260.
- ST-40 (2009), F-16-achtig kleurenschema met 3 tinten grijs, 40 jaar SF-260.
- ST-48 (2009) : aangepast kanariegeel kleurenschema met zwarte "tijger" strepen ter gelegenheid van de Tiger Meet op EBBL.
- vrijwel alle nog vliegwaardige SF-260’s (2019), zwart kielvlak met witte tekst, 50 jaar SF-260.
- ST-42 (2024), zwart kielvlak met witte tekst, 55 jaar SF-260.
- ST-15,ST-16,ST-20,ST-23 en ST-25 (augustus/september 2024), groen en okerkleurig camouflagepatroon op het kielvlak, verwijzend naar de oorspronkelijke kleuren bij levering.
Een buitenbeentje bij de speciale kleuren : in 1994 verscheen een roze “ST-3” (in werkelijkheid ST-35) met een vrouwelijke versie van de haaientanden (met “lipstick” mond) en bijhorende ogen met lange wimpers aan de zijkant van de motorkap. Dit zou zogezegd het nieuwe kleurenschema van onze Belgische SF-260’s worden. Uiteraard was alles als grap bedoeld en ST-35 verdween kort na zijn enige vlucht met het roze kleedje in de onderhoudshangar waar hij na een grote beurt weer buiten kwam in standaard camouflagekleuren.
2 SF-260’s in Belgische militaire kleuren die evenwel geen uitstaans hebben met de Belgische Luchtmacht verdienen wat extra aandacht aangezien ze soms voor verwarring zorgen. Vooreerst is er de in Duitsland gestationeerde SF-260 D-EDUR, tot voor kort voorzien van camouflagekleuren, Belgische kokardes en de “valse” militaire registratie ST-26. Deze Marchetti is het 10e productietoestel (serienummer 1-10) en is een zuiver civiele SF-260. In de USA vliegt dan weer een kanariegele “ST-06”, eveneens van Belgische kokardes voorzien. Ook dit vliegtuig is geen ex-Luchtmacht toestel maar een SF-260D met de Amerikaanse civiele registratie N406FD en serienummer 771.
Onze fotopagina probeert een overzicht van (bijna) alle Belgische Luchtmacht SF-260’s te bieden, in de verschillende beschilderingen die tijdens de 55-jarige loopbaan werden gedragen : 2 en 3-kleurige camouflage, geel, grijs, eventuele speciale kleurenschema’s voor demoteams of tijdelijke kleuren ter gelegenheid van één of andere gebeurtenis.
(Gebruikte bronnen bij dit artikel: Siai-Marchetti, Agile Penguins in Belgian Skies (Serge Van Heertum en Marc Arys, 2009), Wikipedia, diverse websites, eigen documentatie).
(Tekst: Guido Van Roy - Foto’s: collecties Guido Volders, Koen Muësen, Jef Pets, Raymond De Clercq, Guido Van Roy, e.a.)
Klik op onderstaande foto een uitgebreid fotografisch overzicht van 55 jaar Marchetti in dienst van de Belgian Air Force.
Naar aanleiding van het artikel met betrekking tot 55 jaar Marchetti en End of Season 2024 van het Red Devils display Team (zie hier) bieden wij u met dit artikel het beloofde overzicht aan van de 55-jarige loopbaan van het lestoestel in dienst van de Belgische Luchtcomponent.
Onze luchtmacht kan er prat op gaan over elementaire lesvliegtuigen met zowat wereldwijd de meeste jaren dienst te beschikken. 55 jaar gebruik, voor een lesvliegtuig dat onvermijdelijk zwaar op de proef wordt gesteld onder de onervaren handen van leerling-piloten, wie doet beter ?
De Belgische luchtmacht had vanaf halfweg de jaren 1960 dringend behoefte aan een vervanger voor de verouderde SV-4B’s, die meer en meer ouderdomskwaaltjes begonnen te vertonen. In 1968 viel de keuze op de Italiaanse SF-260, gebouwd door Siai-Marchetti. Dit raspaardje, soms ook “Ferrari of the Sky” genoemd, was eigenlijk het enige vliegtuig dat volledig voldeed aan het door de luchtmacht uitgevaardigde lastenboek. De andere kandidaten (Beagle Pup, SIAT/MBB 223 Flamingo, Stampe-Renard SR.7 en Saab S.91 Safir) beantwoordden met uitzondering van de Saab Safir bijvoorbeeld niet aan de eis van een intrekbaar onderstel. Siai-Marchetti mocht zich verheugen op een Belgische bestelling voor 36 stuks van hun SF-260.
De eerste vlucht van onze eerste “Marchetti”, Siai-Marchetti serienummer 10-01, vond plaats op 11 juli 1969. De volledige typeaanduiding luidde SF-260MB : S voor bouwer Siai-Marchetti, F voor ontwerper Stelio Frati, 260 voor het motorvermogen in pk, M voor Military, B voor Belgium. Als Belgische militaire registratie werd ST-01 toegekend. Het toestel werd in Italië uitvoerig getest en arriveerde als eerste SF-260MB in België in de loop van november 1969. Het laatste toestel, ST-36 met serienummer 10-36, werd afgeleverd in juni 1971.
De SF-260MB’s werden geleverd in een camouflage kleurenschema (donkergroen en aardebruin bovenaan, wit onderaan) met enkele oranjerode accenten : wingtiptanks, voorkant motorkap, band rondom de romp net voor het kielvlak. De eerste solodemonstraties werden verzorgd door Cdt Vl Siccard, die hiervoor de ST-08 gebruikte, met ST-10 als reserve. Om zijn vliegtuig wat meer kleur en zichtbaarheid te verschaffen werd het kielvlak en een gedeelte van de onderkant van de motorkap oranjerood geverfd. Geleidelijk aan werden de andere Marchetti’s tevens van het gekleurde kielvlak voorzien. Vanaf circa 1986 werd op de meeste SF-260’s onderaan het motorcompartiment een haaienbek aangebracht. 3-kleurige camouflage (aardebruin en 2 tinten groen) begon vanaf 1991 op te duiken. Het was wachten tot 1999 om weer een verandering in kleur te zien. Bij wijze van proef werd ST-34 wit geverfd terwijl ST-44 een kanariegele kleur kreeg aangemeten, met voor beide toestellen bij wijze van contrast een aantal rode elementen. Het geel/rode kleurenschema werd weerhouden voor de hele vloot, vanaf dan verliet elk toestel na een grote onderhoudsbeurt de hangar in de nieuwe kleuren. De laatste jaren worden de SF-260MB’s na een grote onderhoudsbeurt stelselmatig in het standaard Red Devils kleurenschema gezet (rood met de Belgische tricolore onder de vleugels en op het kielvlak).
Zoals al aangehaald worden lesvliegtuigen, zeker de toestellen die in het begin van de opleiding gebruikt worden, soms nogal ruw behandeld door leerling-piloten die weliswaar de beste bedoelingen hebben maar bepaalde zaken soms verkeerd inschatten. Onze Marchetti’s waren dus regelmatig betrokken bij incidenten waarbij de toestellen schade opliepen, en jammer genoeg ook bij enkele (soms fatale) crashes die tot het afschrijven van het vliegtuig in kwestie leidde. Na 20 jaar dienst was het aantal vliegwaardige Marchetti’s in die mate afgenomen dat er een behoefte ontstond aan bijkomende toestellen.
In december 1990 werd dan ook een bestelling voor 9 SF-260’s onderschreven. Siai-Marchetti was inmiddels opgegaan in de Agusta-groep en de SF-260M was intussen geëvolueerd naar de moderner uitgeruste SF-260D.
De eerste Agusta SF-260D, militaire registratie ST-40 en serienummer 840, arriveerde in België in februari 1992 terwijl de laatste, met registratie ST-48 en serienummer 848, in juni 1992 in dienst werd genomen. Zoals de praktijk aantoonde was de nieuwe variant minder geschikt voor het aerobatic-gedeelte van de opleiding maar superieur bij de opleiding voor instrumentenvlucht (IFR).
De SF-260D’s werden net als hun voorgangers geleverd in een 2-kleurige camouflage (aardebruin en donkergroen bovenaan, wit onderaan). Het camouflagepatroon verschilde echter van dat van de SF-260MB’s, onder andere door de gegolfde scheiding tussen de kleuren bovenaan en onderaan. Zoals de SF-260MB’s (“Mike” in luchtmacht jargon) kwamen de SF-260D’s (“Delta”) vanaf 1999 in aanmerking voor het nieuwe kanariegele kleurenschema. Vanaf 2014 doken de eerste toestellen op in het voor de SF-260D finale grijze kleurenschema.
4 Demoteams hebben over de jaren heen onze Belgische SF-260’s aan het publiek getoond op diverse airshows doorheen gans Europa : de Swallows (1973-1981), New Swallows (1995-1997), Hardship Red (2009-2010), Red Devils (2011-2025). Elk team zorgde door het aanbrengen van afwijkende kleuraccenten of een eigen kleurenschema voor extra herkenbaarheid in de lucht.
In de loop van zijn 55 dienstjaren kregen enkele Marchetti’s speciale kleuren ter gelegenheid van één of andere gebeurtenis :
- ST-24 (1990), zwart/geel/rood, 20 jaar SF-260 in de Belgische Luchtmacht.
- ST-12 (1995), wit/blauw/zwart, 25 jaar SF-260 en 45 jaar basis Goetsenhoven.
- ST-22, ST-33 en ST-35 (1996), lauwerenkrans op de romp van de blauwe toestellen van de New Swallows, 50 jaar Belgische Luchtmacht.
- ST-36 (1999), rood/wit, 30 jaar SF-260.
- ST-20 (2003), aangepast kanariegeel kleurenschema, 250000 vlieguren van de SF-260 in de Belgische Luchtmacht.
- ST-35 (2005), standaard kanariegeel kleurenschema met logo op de staart, 35 jaar SF-260.
- ST-30 (2009), wit/donkerblauw, 300000 vlieguren SF-260.
- ST-40 (2009), F-16-achtig kleurenschema met 3 tinten grijs, 40 jaar SF-260.
- ST-48 (2009) : aangepast kanariegeel kleurenschema met zwarte "tijger" strepen ter gelegenheid van de Tiger Meet op EBBL.
- vrijwel alle nog vliegwaardige SF-260’s (2019), zwart kielvlak met witte tekst, 50 jaar SF-260.
- ST-42 (2024), zwart kielvlak met witte tekst, 55 jaar SF-260.
- ST-15,ST-16,ST-20,ST-23 en ST-25 (augustus/september 2024), groen en okerkleurig camouflagepatroon op het kielvlak, verwijzend naar de oorspronkelijke kleuren bij levering.
Een buitenbeentje bij de speciale kleuren : in 1994 verscheen een roze “ST-3” (in werkelijkheid ST-35) met een vrouwelijke versie van de haaientanden (met “lipstick” mond) en bijhorende ogen met lange wimpers aan de zijkant van de motorkap. Dit zou zogezegd het nieuwe kleurenschema van onze Belgische SF-260’s worden. Uiteraard was alles als grap bedoeld en ST-35 verdween kort na zijn enige vlucht met het roze kleedje in de onderhoudshangar waar hij na een grote beurt weer buiten kwam in standaard camouflagekleuren.
2 SF-260’s in Belgische militaire kleuren die evenwel geen uitstaans hebben met de Belgische Luchtmacht verdienen wat extra aandacht aangezien ze soms voor verwarring zorgen. Vooreerst is er de in Duitsland gestationeerde SF-260 D-EDUR, tot voor kort voorzien van camouflagekleuren, Belgische kokardes en de “valse” militaire registratie ST-26. Deze Marchetti is het 10e productietoestel (serienummer 1-10) en is een zuiver civiele SF-260. In de USA vliegt dan weer een kanariegele “ST-06”, eveneens van Belgische kokardes voorzien. Ook dit vliegtuig is geen ex-Luchtmacht toestel maar een SF-260D met de Amerikaanse civiele registratie N406FD en serienummer 771.
Onze fotopagina probeert een overzicht van (bijna) alle Belgische Luchtmacht SF-260’s te bieden, in de verschillende beschilderingen die tijdens de 55-jarige loopbaan werden gedragen : 2 en 3-kleurige camouflage, geel, grijs, eventuele speciale kleurenschema’s voor demoteams of tijdelijke kleuren ter gelegenheid van één of andere gebeurtenis.
(Gebruikte bronnen bij dit artikel: Siai-Marchetti, Agile Penguins in Belgian Skies (Serge Van Heertum en Marc Arys, 2009), Wikipedia, diverse websites, eigen documentatie).
(Tekst: Guido Van Roy - Foto’s: collecties Guido Volders, Koen Muësen, Jef Pets, Raymond De Clercq, Guido Van Roy, e.a.)
Klik op onderstaande foto een uitgebreid fotografisch overzicht van 55 jaar Marchetti in dienst van de Belgian Air Force.
