LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK

HET CHAMPAGNE-RITUEEL IN DE BALLONVAART
Waarom wordt er telkens champagne aangeboden na de landing van een ballonvaart?
De geschiedenis:
Als we teruggaan in de tijd komen we in 1783 terecht bij de gebroeders Joseph-Michel en Jacques-Etienne Montgolfier in Frankrijk. De broers werkten in een papierfabriek. Bij het observeren van een houtvuur merkten zij op dat de warme lucht omhoog in de schouw verdween. Zij concludeerden hieruit dat verwarmde lucht steeg ten opzichte van lucht op normale omgevingstemperatuur.
Daarop gingen zij aan de slag en vervaardigden een warme luchtballon onder andere samengesteld uit 3 dunne lagen papier. Op 4 juni 1783 werd er een (onbemande) testvlucht succesvol mee uitgevoerd.
Omdat men er geen weet van had of de mens op grote hoogte kon ademen laat staan overleven, werd er voor de testvlucht op 19 september 1783 gekozen om levende dieren zijnde een schaap, een eend en een haan aan boord te nemen. Deze testvlucht vond plaats vanaf het Koninklijk Paleis in Versailles onder het toeziend oog van koning Lodewijk de 16de en zijn echtgenote koningin Marie-Antoinette.
Aangezien de “bemanning” het er levend van afbracht werden de voorbereidingen getroffen voor een “mens-dragende” ballonvaart.
Na de succesvolle vlucht met de dieren was het voorstel van koning Lodewijk XVI van Frankrijk om 2 criminelen in de ballon te laten plaatsnemen om de eerste bemande vlucht uit te voeren. Mochten zij het overleven zou hij hen gratie verlenen.
Jean-François Pilatre de Rozier pleitte er bij koning Lodewijk voor om de eer van deze historische gebeurtenis niet aan personen van bedenkelijk allooi over te laten!
Hij haalde zijn gelijk en zo werd de eerste bemande “beveiligde” vlucht gevaren door Jean-François Pilatre de Rozier welke in oktober 1783 tot tweemaal toe opsteeg verankerd aan touwen.
Op 21 november 1783 was het dan zover, Jean-François Pilatre de Rozier en legerofficier Laurent François d’Arlandes vlogen op 21 november 1783 over een afstand van ongeveer 9 kilometer op een hoogte van om en bij de 900 meter.
De eerste “vrije” vlucht in de geschiedenis van de ballonvaart was een feit!
De bubbels:
Koning Lodewijk XVI was letterlijk en figuurlijk “in de wolken” van het exploot van de gebroeders Montgolfier, de Rozier en d’Arlandes dat hij ballonvaarders tot baron of barones wou verheffen van het stuk land waarop zij landden. Het bekomen van deze adellijke titel zou met “champagne” bezegeld worden.
Vanaf dan werd champagne mee aan boord genomen. Al gauw werd de mousserende wijn een soort van zoenoffer voor de boeren van het land waarop de ballonvaarders hun mand neerzetten. De mensen hadden schrik bij het zien van een dergelijk vliegende object. De landbouwers vreesden dat de landing van een ballon op hun akkers of weilanden onheil zou brengen. Het aanbieden van een fles champagne aan de landeigenaar werd voortaan aanzien als een soort van compensatie voor de eventuele schade die de landing aan de veestapel en/of de gewassen kon veroorzaken. (Bronnen: diverse websites ballonvaart)
Een ballon blijft nog steeds iets waar iedereen naar kijkt als er één of meerdere passeren of landen. In tegenstelling tot het prille begin van de ballonvaart waar het als een “apparaat van demonen” werd aanzien, is het al lang geen onheilspellende onbekende meer.
Vandaar de hedendaagse traditie dat een ballonvaart steeds met “bubbels” wordt afgesloten!
(Tekst: Jef Pets - Foto’s ter illustratie: Feel the Sky & Moniek Vande Velde)

